Giyside dönüşüm vakti

Küresel karbon emisyonlarının yüzde 2 ila 8’ini üretmekten sorumlu olan moda bölümünün, 2050 yılına kadar dünyadaki karbon harcamalarının dörtte birini kullanması bekleniyor. Dünyada her saniye bir çöp kamyonuna muadil oranda dokuma eseri ya çöpe atılıyor ya da yakılıyor. Geri dönüşümün ehemmiyeti her geçen gün artarken, bölüm temsilcileri de dünya genelinde ve Türkiye’de regülasyon değişikliğine gereksinim duyulduğunu belirtiyor.

Gama Recyle Sürdürülebilir Teknolojiler İdare Konseyi Lideri Zafer Kaplan, bugün dünyada kullanılan kıyafetlerin yalnızca yüzde 1’inin geri dönüştürüldüğünü belirterek, toplam atıkların yüzde 3’ünün ise dokumacılık eserlerinden oluştuğunu belirtti ve “Toplam tüketimin dünya genelinde binde biri kıyafetten kıyafete dönüştürülüyor. Bu dokumacılık bölümü açısından utanç verici bir durum. Hem dünyada hem de Türkiye’de mevzuat değişikliklerine gereksinimimiz var” değerlendirmesini yaptı.

BİR DÖNEMDE BİR TİŞÖRT

Zafer Kaplan, üretimle ilgili ise şu bilgileri verdi: “Her yıl dünya genelinde 40 milyon ton civarında gardıroplardan atık hale dönüşen dokumacılık eserleri var. Bunun yalnızca 7 milyon tonluk kısmı, kumbara prosedürüyle, atık olarak toplanabiliyor. Bu manada en çok Avrupa ülkeleri, Kuzey Amerika ve Japonya öne çıkıyor. Konteynerlere atılanların yüzde 35-40’ı da tekrar kullanabilir vaziyette. Hatta yüzde 1’lik kısmı hala ambalajlı.” Bugün kişi başı giysi satın almak, 15 yıl öncesine nazaran yüzde 60 artmış durumda. Her bir modülün gardıropta kalma mühleti ise 15 yıl öncesine nazaran yarı yarıya kısaldı. Su kaynaklarının tükendiğini ve çok fazla atık üretildiğini kaydeden Linea Recycle Genel Müdürü Mehmet Boyacılar ise dokumacılık bölümünün kullandığı su, güç ve ürettiği atıkla dünyayı kirlettiğini ancak artık bu durumu düzeltmeye çalıştıklarını tabir etti: “Eskiden bir kazağı 3 kardeş giyerken, şu an bir dönem, bir tişört tüketiyoruz. Üretimde fark yaratmamız lazım, bunu da ya teknoloji ya sürdürülebilirlik ya da model satarak oluşturabilmemiz gerek. Geri dönüşümde ilerlememiz, üretimde tercih edilebilirliğimizi artırır.”

FARKINDALIK VE REGÜLASYON KURAL

Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, dokumacılık ve hazır giysi tarafındaki süreçlerde döngüsel iktisada dikkat çekti ve yüklü hissenin dokuma bölümünde olduğunu belirtti. Kaya, “Türkiye’de üretilen eserler değil; üretimde atıl kalan eserler geri dönüştürülebiliyor, kırpıntılar tekrar kumaş haline çevriliyor. Geri dönüşüm algısını güçlendirmek için öncelikle üretici, tüketici ve karar vericilerin farkındalığının yükselmesi gerekiyor. Avrupa’da tüketicinin farkındalığı çok daha önde. Türkiye’de geri dönüşüm tesislerimiz var, elyaf ve hammaddeyi geri dönüştürebiliyoruz. Lakin bunları toplamak ve elleçlemek büyük bir sorun. Bu kısımda bizim işimizin kolaylaştırılması için otoriteden bir regülasyon bekliyoruz” dedi.

HOLLANDA BİRİNCİ SIRADA

Uluslararası Hazır Giysi Federasyonu Lideri Cem Altan, Geri dönüşüm çalışmalarının bütün dünyada ağır bir biçimde başladığını belirterek, “Özellikle Çin, Güney Kore, Japonya, Avrupa ülkeleri çok ehemmiyet veriyor. Avrupa Birliği’nde giyilmiş yahut satılamamış eserlerin toplanması ve tekrar parçalanıp endüstriye dönüştürülmesiyle ilgili Türkiye değerli bir alternatif olabilir. Zira AB’nin kapasitesi kâfi değil. 2025 yılına kadar geri dönüştürmek için 5.5 milyon ton eser toplanması hedefleniyor. Giysiler Türkiye’ye geldiğinde satışa sürülürse diye kaygılar var. Türkiye’de şu an bakanlıklar nezdinde Hollanda hükümetiyle görüşmeler sürüyor zira bu eserlerin Türkiye’ye girmesi müsaadeye tabi. Yıllardır artık kumaşlarımızı geri dönüştürüyorduk, esasen bir altyapımız var. Avrupa ülkeleri dışında bu iş için en âlâ aday Türkiye” diye konuştu.